Binnen nu en 100 jaar een bemand ruimteschip naar een andere ster sturen is in alle opzichten een krankzinnige onderneming. Toch probeert het boek Starship Century te schetsen hoe je dat voor elkaar zou kunnen krijgen. Het bevat een verzameling essays en korte verhalen die verschillende aspecten van het reizen naar de sterren belichten. Het boek is een initiatief van de 100 Year Starship Foundation, die jaarlijks een conferentie organiseert waarin mensen van zo divers mogelijk pluimage proberen een antwoord te vinden op de vele vragen die er spelen.

En vragen zijn er genoeg:

• Waar gaan we heen? Welke dichtbijzijnde sterren hebben een leefbare planeet?
• Hoe komen we er binnen afzienbare tijd? Met de huidige stand van de technologie zou het duizenden jaren duren om zelfs de dichtsbijzijnde ster te bereiken.
• Hoe gaan we het financieren? Niet alleen gaat het over astronomische (..) bedragen, een grove schatting komt op 125.000 miljard dollar, maar het zal ook door meerdere generaties gedragen moeten worden.
• Hoe houden we de bemanning in leven? Een reis zal zeker jaren duren, en je kunt het schip niet tussentijds bevoorraden of een reddingsoperatie uitvoeren als er iets misgaat.

Voor de meeste van deze vragen zijn er op dit moment geen antwoorden. Ideeën genoeg, maar er moeten nog de nodige doorbraken in techniek, biologie, astronomie en sociologie plaatsvinden voordat deze ideeën werkelijkheid kunnen worden. Sommige auteurs hebben zulke wilde plannen dat het de vraag is of ze überhaupt uitvoerbaar zijn. Denk aan ruimteschepen met zeilen met een diameter van 1000 kilometer die aangedreven worden door lasers in een baan rond de zon. Of een wormhole opwekken door een planeet ter grootte van Jupiter als brandstof te gebruiken.

De consensus is dat dit een project van meerdere generaties gaat worden, waarbij degenen die er mee begonnen zijn het eindresultaat waarschijnlijk nooit zullen zien. Zoiets als de bouw van de grote middeleeuwse kathedralen in Europa. Het zal ook een kwestie zijn van stap voor stap vooruit: beginnen met onbemande missies, vervolgens bemande schepen binnen het zonnestelsel en zo verder.

De essays zijn over het algemeen van hoog niveau. De korte verhalen variëren wat meer in kwaliteit. Neal Stephenson springt eruit met een zeer leesbaar verhaal, maar wijkt wel af van het onderwerp. Andere schrijvers gieten wat duidelijker een fictiesausje over hun ideeën. Toch vond ik dit een fascinerend boek. Niet alleen stemt het tot nadenken, maar het enthousiasme werkt aanstekelijk. En ook als het mislukt zullen we er in ieder geval heel veel van geleerd hebben.

Toen ik het overlijdensbericht van Hugo Raes las, moest ik terugdenken aan mijn middelbare schooltijd. Onze leraar Nederlands, van M., had een hele les uitgetrokken om het boek Hemel en dier te bespreken. Het boek bestond uit twee delen, vertelde hij, waarbij het eerste deel zeer erotisch de relatie tussen een vrouw en een man beschreef. Hij had meteen onze volle aandacht. Het tweede deel was echter zeer raadselachtig. Meerdere literatuurdeskundigen hadden zich er al over gebogen om te achterhalen wat daar nu precies gebeurde. Het beschreef de helletocht van een man door een gebied waar de derde wereldoorlog blijkbaar uitgebroken was. De deskundigen waren het er niet over eens of dat nu dezelfde man was als in het eerste deel van het boek. We hingen aan de lippen van de leraar, want wie houdt er nu niet van een goed raadsel?

Toen ik later dat jaar het boek zelf las wachtte me een teleurstelling. Het tweede deel was helemaal niet zo raadselachtig. Met een klein beetje puzzelwerk was het al snel duidelijk wat er aan de hand was.

Een goede leraar kan een spannende les maken van een matig boek.